5 tips om een prachtige schoolbibliotheek op te bouwen
De laatste tijd komen we op vele scholen om leesmotivatieworkshops te geven. Met een grote tas vol met prachtige nieuwe boeken stappen we dan de klassen in. Je ziet kinderen watertandend kijken naar de boeken. We laten ze zien wat toffe boeken doen en dat er veel nieuws is wat helemaal aansluit op de belevingswereld van de kinderen. Maar na drie kwartier zit de les er op en verdwijnen alle boeken weer in de tas. Dit tot teleurstelling van de kinderen. Wanneer we die reactie krijgen, weten we het zeker: de bibliotheek op school is niet om over naar huis te schrijven. Als we dan gaan kijken in de bibliotheek komen we de meest oude boeken tegen die niet meer aanspreken.
Vanwege het Nationaal Programma Onderwijs hebben veel scholen extra geld. Omdat er weinig leerkrachten voor handen zijn, gaan veel scholen kritisch kijken wat er nog nodig is. Een aantal scholen kiezen dan (heel verstandig) voor het opbouwen van een nieuwe bibliotheek. Eentje die op orde is en waar kinderen met smart heen gaan om nieuwe boeken te halen. Als je iets wilt doen aan de leesmotivatie, begin dan bij je bibliotheek. Maar waar begin je? Hier van ons 5 tips voor het opbouwen en bijhouden van een mooie bibliotheek.
1. Saneren aan de hand van vuistregels
De eerste stap is het meest rigoureus: er moet kritisch worden opgeruimd. Als je kinderen aan het lezen wilt krijgen, dan moet er een goede en bovenal aantrekkelijke collectie aan boeken zijn. Kinderen pakken geen zelfs afgekloven potlood en dus zullen ze boeken die vies en lelijk zijn ook niet snel pakken. En wees eens eerlijk: als jij in de supermarkt kan kiezen tussen een tablet chocolade met een mooie wikkel en dezelfde tablet chocolade met een verfrommelde wikkel, dan pak jij toch ook de mooie wikkel?
Bij het saneren van de bibliotheek houd je rekening met de volgende vuistregels:
Uiterlijk - Een schoolbibliotheek moet aantrekkelijk zijn. Boeken die een verouderde uitstraling hebben, dragen daar niet meer aan bij. Hetzelfde geldt voor boeken die kapot of beschadigd zijn. Ook voor vergeelde bladzijdes en gedateerde kaften (kaften hebben een hele revolutie ondergaan!) luidt het advies: weg ermee. Kapotte boeken kunnen overigens simpelweg een teken zijn dat het boek veel is gelezen. Schaf dan vooral een nieuw exemplaar aan!
Leeftijd - De leeftijd van een boek kan de nodige nadelen met zich meebrengen. Een leesboek ouder dan vijf jaar kan te maken hebben met een verouderd verhaal of ouderwets taalgebruik. Boeken die nog volledig over SMS'en gaan en over huistelefoons met een draaischijf, zijn niet meer van deze tijd. Deze boeken vragen om een kritische blik.
Informatieve boeken - Deze boeken willen we graag even apart benoemen, want meer nog dan bij leesboeken zijn deze boeken vaak tijdsgebonden. Niet lang geleden vertelde een kind ons dat we sinds 2017 commerciële vluchten naar de maan hebben. Dit stond namelijk in het informatieboek over de ruimtevaart. Met name boeken over landen en technologieën zijn rond de leeftijd van acht jaar discutabel. Het uitzoeken van deze boeken vraagt regelmatig om maatwerk.
Afgeschreven boeken van de openbare bibliotheek - Je zult je verbazen hoe vaak wij afgeschreven boeken van de openbare bibliotheek zijn tegengekomen. Afdankertjes van het overheidsgebouw waarbij met een gigantische stempel AFGESCHREVEN is gedrukt op de eerste bladzijde. Niet echt een warm welkom voor lezers die eerst nog enthousiast naar de eerste bladzijde bladerden, wel? Het heeft een beetje hetzelfde effect als de boodschappen die tegenwoordig op pakjes sigaretten staan. Gelukkig wel iets minder confronterend...
2. Denk na over een systeem in de boekenkast
Alle systemen zijn goed, zolang je er over nadenkt en het toepasbaar is voor kinderen. Ga je werken met ellenlange cijfers of met ingewikkelde pijlconstructies, dan kunnen vele kinderen die dat lastiger vinden de boeken niet terugzetten of vinden. Er zijn scholen die geen systeem in hun bibliotheek hebben. Alle boeken staan door elkaar heen, omdat kinderen zo in aanraking komen met allerlei soorten boeken. Er zijn scholen die een uitleensysteem hebben waar je voor moet betalen. Natuurlijk is het handig om op die manier alle boeken in een systeem te hebben. Ook kun je zien hoe vaak zo'n boek wordt uitgeleend, zodat je ook daar op kan saneren. Dit vraagt echter wel om bemanning (door ouders of kinderen) van de bibliotheek. Je kunt er ook voor kiezen om met een kleurensysteem te werken of met kasten van voorbeeldrollen (Bram houdt van gamen en deze boeken passen bij Bram). Genoeg keus dus!
3. Maak gebruik van een jaarlijks budget
Een bibliotheek mooi maken is niet het grootste werk. Het is het beginnetje. Maar om een bibliotheek mooi te houden, daar begint het grote werk. Daarvoor is het handig om ieder jaar een dag te plannen om met een "leeswerkgroep" te gaan rauzen. Alles wat niet door de eerdergenoemde vuistregels komt, moet weg. Maar ook een plan maken met wat er nieuw wordt aangeschaft is erg belangrijk. Vraag aan de schoolleider wat het jaarlijkse budget voor boeken is. Maak gebruik van dit budget, want het geld is dan al gereserveerd, dan kun je het net zo goed uitgeven.
Kijk goed naar de catalogi van uitgevers en kijk naar wat jullie kinderen leuk vinden en waar ze aan toe zijn. Je kan dit ook prima met kinderen samen doen. Zo betrek je kinderen bij het proces om boeken te kiezen. Wedden dat ze hun eigen gekozen boek pakken?
4. Houd je bibliotheek op orde door kinderen verantwoordelijk te stellen
We zeiden het net al een beetje: een bibliotheek mooi maken is minder werk, dan een bibliotheek mooi houden. Stel daarom een groep kinderen verantwoordelijk voor die bibliotheek. Zij bepalen wat de thema's van een boekententoonstelling worden en zij zorgen ervoor dat de boeken op de juiste plek komen te staan. In de bibliotheek zet je een doos met daarin de ingeleverde boeken, en de "experts" zetten de boeken dan vervolgens op de goede plek.
Hiermee leren kinderen zelf niet alleen verantwoordelijkheid te dragen, maar ze doen er ook alles aan om anderen ervan te doordringen de boeken netjes en goed in te leveren en je laat zien dat lezen belangrijk is in je school. Lezen moet weer iets zijn wat diepgeworteld zit in het schoolbeleid.
5. Vraag hulp
Bij het aanpakken van een bibliotheek komt veel kijken. Er moet worden gesaneerd en er moeten kwalitatieve boeken worden aangeschaft. Je kunt je geld immers maar één keer uitgeven. Om de parels te vinden tussen alle kinderboeken die verschijnen, zijn er meerdere instanties die je daarbij kunnen helpen. Denk daarbij aan de Bibliotheek op School of de lokale boekhandel. Wanneer je alles uit handen wilt geven, van saneren tot opmaak, dan kunnen wij ons steentje daar aan bijdragen. Na een screening van jullie bibliotheek geven wij meerdere adviezen over budgetten en soorten boeken. Vervolgens kun je ervoor kiezen om alles uit handen te geven en binnen afzienbare tijd een prachtige schoolbibliotheek te hebben. Ook kun je er voor kiezen om jaarlijks een impuls aan te vragen. Wij hebben dan in ons bestand immers staan wat jullie schoolbibliotheek te bieden heeft en kunnen daar, indien gewenst, in de toekomst op voortborduren. Want wij zijn van mening dat ieder kind in Nederland op de basisschool recht heeft op een goed onderhouden schoolbibliotheek.
Klik hier voor meer informatie over onze diensten voor schoolbibliotheken!
